اتکای اقتصاد ایران به برجام در دهه ۹۰، رشد کوتاه‌مدتی را رقم زد اما خروج آمریکا از این توافق نشان داد که توسعه پایدار نیازمند راهکاری فراتر از توافق‌های خارجی است.
به گزارش رویداد شمال به نقل از فارس؛ روند اقتصادی ایران در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات قابل‌توجهی بوده است. یکی از مهم‌ترین عوامل این تغییرات، برنامه جامع اقدام مشترک، برجام، در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) بود که منجر به لغو بخش قابل‌توجهی از تحریم‌های اقتصادی شد؛ این توافق زمینه را برای افزایش صادرات نفت و به دنبال آن، رشد اقتصادی چشمگیر کشور فراهم کرد.
آمارهای اقتصادی نشان می‌دهند که بخش عمده‌ای از این رشد، به‌ویژه در سال‌های نخست اجرای برجام، ناشی از افزایش صادرات نفت بوده است.بر اساس آمارهای صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصادی کشور در سال ۱۳۹۵ یعنی یک سال پس از امضای برجام به ۱۳.۳ درصد رسید که در مقایسه با دوره‌های پیشین، یک جهش چشمگیر محسوب می‌شود. بررسی آمارهای اقتصادی نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد از این رشد مرهون افزایش صادرات نفت بوده است.پیش از دستیابی به توافق، تحریم‌های شدید بین‌المللی موجب کاهش صادرات نفت ایران به حدود یک میلیون بشکه در روز شده بود اما با اجرای برجام، این میزان به بیش از ۲.۵ میلیون بشکه در روز رشد کرد. این تحول به همراه بازگشت درآمدهای نفتی بلوکه شده، یکی از عوامل اصلی در رشد اقتصادی ایران طی سال‌های نخست اجرای توافق به شمار می‌رود.
با این حال، این روند تداوم پیدا نکرد. خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) و اعمال مجدد تحریم‌های نفتی و مالی، اقتصاد ایران را با چالش‌های جدی مواجه کرد که در نتیجه، رشد اقتصادی که در پی اجرای برجام جهش یافته بود، بار دیگر وارد مسیر نزولی شد و در برخی دوره‌ها به محدوده منفی رسید.رشد اقتصادی ایران در سال ۱۳۹۷ بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول به منفی ۶.۰۲ درصد سقوط کرد؛ این رقم در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹) باز هم کاهشی بود و به منفی ۶.۷ درصد رسید.
پس از خروج آمریکا از برجام، صادرات نفت ایران در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ به طور متوسط به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافت که این کاهش شدید، اثر مستقیم خود را بر اقتصاد کشور گذاشت و باعث شد رشد اقتصادی که در دوران برجام صعودی بود، سقوط کند.با افزایش فشار تحریم‌ها، ایران مجبور شد مسیرهای جدیدی برای صادرات نفت خود پیدا کند و ۱۸ ماه طول کشید تا شبکه‌های دور زدن رژیم تحریم‌ها را بازسازی کند و به‌تدریج اثر این شوک به اقتصاد کشور کمتر شد.
یکی از نکات مهمی که باید در تحلیل تاثیرات برجام بر رشد اقتصادی ایران در نظر گرفت، این است که اثرات یک توافق یا پیمان اقتصادی معمولا در کوتاه‌مدت مشخص نمی‌شود. رشد اقتصادی و تاثیرات آن به عواملی مانند سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، تغییرات در بخش‌های مختلف اقتصاد، تغییرات در روابط تجاری و ایجاد اعتماد در بازارهای جهانی بستگی دارد.بنابراین، با اینکه رشد اقتصادی ایران پس از اجرای برجام در کوتاه‌مدت چشمگیر بود اما ارزیابی دقیق تاثیرات آن مستلزم نگاهی فراتر از دو سال نخست اجرای توافق است. این تاثیرات به‌تدریج و در بلندمدت نمایان می‌شوند بنابراین برای تحلیل صحیح آن باید روندهای اقتصادی پایدار را در نظر گرفت.اگرچه برجام در کوتاه‌مدت، توانست رشد اقتصادی ایران را به‌شدت افزایش دهد اما این رشد بیشتر ناشی از افزایش صادرات نفت بود و کمتر بر پایه توسعه پایدار اقتصادی بنا شده بود. به همین دلیل، با اعمال دوباره تحریم‌ها، این رشد به سرعت سقوط کرد.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید