با نزدیک شدن زمستان، دوباره قصه تکراری افت فشار گاز در شهرها و روستاهای شمال کشور آغاز می‌شود؛ خانه‌هایی سرد با بخاری‌های خاموش در چند کیلومتری ویلاهایی که شعله‌هایشان بی‌وقفه می‌سوزد. شکاف میان ساکنان بومی و خوش‌نشین‌های فصلی، به نماد تازه‌ای از بی‌عدالتی انرژی در مازندران بدل شده است.
ویلاهای خالی، خانه‌های سرد
زمستان در مازندران نه‌تنها با برف و باران که با قطعی و افت فشار گاز معنا می‌یابد. در بسیاری از شهرها و روستاهای استان، مردم بومی برای گرم نگه داشتن خانه‌های خود با مشکل مواجه‌اند؛ در حالی که در همان حوالی، ویلاهای لوکس و خالی از سکنه شعله بخاری‌هایشان را بی‌وقفه روشن نگه می‌دارند.
این خانه‌ها، که تنها چند هفته در سال میزبان صاحبان خود هستند، سهمی سنگین از منابع ملی را مصرف می‌کنند. به‌گفته مدیران شرکت گاز مازندران، بیش از ۱۵۰ هزار ویلای خالی از سکنه در سطح استان شناسایی شده که مصرف گاز آن‌ها چند برابر یک خانه معمولی است. بخاری‌های روشن، استخرهای گرم و سیستم‌های گرمایشی فعال، چهره‌ای از مصرف بی‌ضابطه انرژی را ترسیم می‌کند؛ مصرفی که فشار مضاعفی بر شبکه گاز و مردم بومی وارد کرده است.
مصرف بی‌ضابطه؛ ریشه ناترازی در شمال
مسئله افت فشار گاز در مازندران پدیده‌ای تصادفی یا صرفاً اقلیمی نیست. کارشناسان انرژی معتقدند بخش مهمی از این بحران، نتیجه رشد بی‌رویه ساخت‌وساز تفریحی، ضعف نظارت و مصرف غیرقانونی در ویلاهای خالی است.
هژبر جوادی، مدیرعامل شرکت گاز مازندران، در گفت‌وگویی اعلام کرده است: هدف از قطع گاز ویلاهای خالی، محروم کردن کسی نیست؛ بلکه بازگرداندن عدالت در مصرف انرژی است. در شرایطی که روستاها با افت فشار مواجه‌اند و صنایع نیاز به سهمیه‌بندی دارند، منطقی نیست که منابع ملی در خانه‌هایی بدون سکنه هدر رود.
به گفته وی، استان مازندران روزانه بیش از ۲۲ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کند؛ رقمی که بخش عمده آن مربوط به مصرف خانگی و ویلاهای فصلی است. این حجم مصرف در مقایسه با میانگین کشوری، غیرعادی و ناپایدار توصیف می‌شود.
صدای مردم بومی؛ عدالت انرژی کجاست؟
در چالوس، نوشهر و رامسر، ساکنان بومی سال‌هاست زمستان را با دغدغه افت فشار گاز سپری می‌کنند. یکی از اهالی چالوس می‌گوید: ما شب‌ها بخاری‌مان خاموش می‌شود، اما ویلاهای اطراف، خالی‌اند و بخاری‌شان همیشه روشن است. این انصاف نیست.
این جمله ساده، تصویری تلخ از نابرابری در مصرف انرژی است؛ جایی که منابع محدود، بی‌هدف در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که حضور دائمی در منطقه ندارند. بسیاری از مردم معتقدند اقدام شرکت گاز در قطع گاز ویلاهای خالی، نه محدودیت بلکه عدالت‌محوری است؛ اقدامی که می‌تواند حقوق مصرف‌کنندگان واقعی را احیا کند.
نگرانی مالکان ویلا؛ خطر یخ‌زدگی و خسارت
در سوی دیگر ماجرا، برخی مالکان ویلاها نگرانند که قطع گاز موجب یخ‌زدگی لوله‌ها، آسیب به تجهیزات گرمایشی و خسارات مالی شود. کارشناسان این نگرانی را واقعی اما قابل مدیریت می‌دانند.
ارشاد اکبری، کارشناس انرژی، در این باره می‌گوید: برای پیشگیری از خسارت، می‌توان سامانه‌های ضدیخ یا قطع‌کن خودکار گرمایش را جایگزین کرد. اما تداوم مصرف بی‌رویه در خانه‌های خالی، هزینه‌ای به‌مراتب سنگین‌تر برای مردم و شبکه گاز دارد.
وی تأکید می‌کند که در کشوری با ناترازی انرژی، حفظ رفاه واقعی مردم باید در اولویت باشد، نه آسایش خانه‌هایی که تنها چند هفته در سال روشن‌اند.
قانون اصلاح الگوی مصرف؛ از شعار تا اجرا
در راستای اجرای قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، شرکت گاز مازندران از اوایل آذرماه طرحی را آغاز کرده که بر اساس آن، گاز ویلاهای خالی از سکنه و واحدهای غیرمجاز با مصرف بالا قطع خواهد شد.
جوادی می‌گوید: این طرح برای تحقق عدالت در بهره‌مندی از منابع ملی اجرا می‌شود و هیچ‌گونه بار درآمدی برای دولت ندارد. هدف اصلی، کنترل مصرف و توزیع عادلانه یارانه انرژی است.
بر اساس مصوبه هیئت وزیران، تعرفه‌های جدید گاز بر پایه میانگین مصرف پنج‌ساله هر شهر و در چهار پله طراحی شده است؛ ۷۰ درصد مشترکان در پله اول (مصرف عادی)، ۲۰ درصد در پله دوم، ۸ درصد در پله سوم و تنها ۲ درصد در پله چهارم که شامل پرمصرف‌ها می‌شود.
ساختار اقلیمی تعرفه‌ها نیز تغییر یافته است؛ اکنون هر شهر با توجه به شرایط آب‌وهوایی خود الگوی مستقلی دارد. این اقدام، گامی در جهت تحقق عدالت انرژی و کاهش ناترازی مصرف در کشور توصیف می‌شود.
هشدار کارشناسان؛ مازندران در مسیر نادرست
کارشناسان انرژی معتقدند که مازندران از معدود استان‌هایی است که مصرف خانگی آن از ظرفیت طبیعی منطقه فراتر رفته است.
یک کارشناس انرژی می‌گوید: وقتی سوخت در مسیر نادرست خرج می‌شود، نتیجه آن افت فشار در خانه‌های مردم و افزایش هزینه برای همه است. روشن ماندن سیستم‌های گرمایشی در ویلاهای خالی، معنایش اتلاف ثروت ملی است.
به باور این کارشناسان، اصلاح الگوی مصرف در ویلاها و خانه‌های دوم، اقدامی صرفاً فنی نیست بلکه ضرورتی استراتژیک برای آینده استان است. اجرای درست این طرح می‌تواند علاوه بر صرفه‌جویی در منابع محدود، به برقراری عدالت اجتماعی و افزایش رفاه عمومی بینجامد.
مدیریت درست، راه نجات زمستان‌های شمال
زمستان‌های آینده مازندران را می‌توان متفاوت تصور کرد؛ اگر سیاست‌های جدید با نظارت و همراهی اجتماعی اجرا شود. کارشناسان بر این باورند که تغییر الگوی مصرف و استفاده از فناوری‌های کنترل هوشمند در ویلاها، می‌تواند فشار بر شبکه را کاهش دهد و زمینه پایداری انرژی را فراهم کند.
از نگاه تحلیلگران، مازندران در نقطه‌ای حساس از تاریخ مصرف انرژی خود ایستاده است؛ یا ادامه مسیر فعلی و تکرار نابرابری و ناترازی، یا ورود به دوره‌ای تازه از مصرف آگاهانه و مسئولانه.
رعایت دمای استاندارد و فرهنگ صرفه‌جویی
مدیرعامل شرکت گاز مازندران ضمن هشدار درباره خطرات ایمنی در فصول سرد، از شهروندان خواست پیش از شروع سرما از سلامت وسایل گازسوز اطمینان حاصل کنند. وی رعایت دمای استاندارد ۲۰ درجه در منازل را هم عاملی برای کاهش مصرف و هم پیشگیری از حوادث احتمالی دانست.
او تأکید کرد: با مصرف بهینه می‌توان پایداری شبکه و تأمین انرژی پایدار را برای روزهای سرد سال تضمین کرد. قطع گاز واحدهای خالی، اقدامی برای تحقق عدالت و جبران ناترازی است، نه تنبیه.
آینده عدالت انرژی در شمال کشور
اکنون مازندران در آستانه یک تصمیم بزرگ قرار دارد؛ یا تداوم مسیر مصرف ناعادلانه که فشار را بر دوش مردم واقعی می‌گذارد، یا اجرای جسورانه اصلاح الگوی مصرف برای بازگرداندن تعادل به شبکه گاز.
اگر اصلاحات به‌درستی انجام شود، زمستان‌های آینده دیگر شاهد بخاری‌های روشن در خانه‌های خالی نخواهیم بود؛ انرژی در اختیار کسانی قرار خواهد گرفت که واقعاً در منطقه زندگی می‌کنند، کار می‌کنند و سهمی عادلانه از منابع دارند.
اما اگر این فرصت از دست برود، مازندران باید منتظر زمستان‌هایی سردتر و بی‌عدالتی‌هایی عمیق‌تر باشد؛ وضعیتی که هم مردم بومی را متضرر می‌کند و هم امنیت انرژی کشور را تهدید.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید