با فرارسیدن ماه محرم، گیلان جامه عزا به تن می‌کند و آیین‌هایی با ریشه‌های عمیق تاریخی و مذهبی در گوشه‌گوشه این سرزمین برپا می‌شود؛ از طشت‌گذاری و شاخسی‌واخسی تا چهل‌منبران و کرنانوازی، هر کدام روایتی است از پیوند دیرینه مردم این خطه با حماسه عاشورا و فرهنگ سوگواری شیعی.
به گزارش رویداد شمال ؛ با آغاز ماه محرم، حال‌وهوای گیلان دگرگون می‌شود و پرچم‌های سیاه، کوچه‌ها و خانه‌ها را می‌پوشاند. نوای نوحه و سوگ در شهرها و روستاها می‌پیچد و مساجد، تکایا و حسینیه‌ها مملو از عزادارانی می‌شود که با سینه‌زنی، زنجیرزنی، نوحه‌خوانی و تعزیه، یاد کربلا را زنده نگه می‌دارند. آیین‌های محرم در گیلان ریشه در تاریخ و باورهای مذهبی مردم این خطه دارد و برخی از آن‌ها صدها سال است که نسل به نسل منتقل شده و به بخشی از هویت فرهنگی گیلان تبدیل شده‌اند.
طشت‌گذاری در تالش و آستارا
آیین طشت‌گذاری از جمله رسوم دیرینه در تالش و آستاراست. عزاداران با لباس سیاه و سینه‌زنی، طشت‌هایی از مس را به‌نشانه خیمه‌گاه حضرت ابوالفضل (ع) در جایگاه مشخص قرار می‌دهند. این طشت‌ها با شمع‌های روشن احاطه می‌شوند و مردم به نیت تبرک و شفا از آب درون آن می‌نوشند.
علم‌بندی در ماسوله
آیین علم‌بندی، هر ساله از یک روز پیش از محرم در ماسوله آغاز می‌شود و تا هفتم محرم ادامه دارد. مردم با برافراشتن پرچم‌های سیاه بر مساجد و گنبدها و تشکیل دسته‌های عزاداری، در این مراسم شرکت می‌کنند. این آیین که بنابر روایات حدود ۸۰۰ سال قدمت دارد، جلوه‌ای از همبستگی و ارادت مردم ماسوله به سیدالشهدا (ع) است.
شاخسی واخسی در تالش و آستارا
شاخسی واخسی، از قدیمی‌ترین آیین‌های محرم در گیلان است. در این مراسم، عزاداران در دو صف روبه‌رو ایستاده و با تکرار هماهنگ شعارهایی همچون «شاخسی» و «واخسی»، «حیدر» و «علی»، شب‌های منتهی به تاسوعا را با یاد عاشورا سپری می‌کنند.
شمع‌گردانی در آستارا
در عصر تاسوعا، مردم آستارا با روشن کردن شمع‌ها کنار طشت‌های آب در مساجد، برای حاجت‌خواهی و برکت دعا می‌کنند. این مراسم، فضای خاصی از معنویت و ارادت در منطقه ایجاد می‌کند.
آیین زاره زاره
آیین «زاره زاره» در سحرگاه عاشورا برگزار می‌شود. زنان و دختران با ذکر مصائب اهل‌بیت (ع) نوحه‌خوانی می‌کنند و یاد زنان دشت کربلا را زنده نگه می‌دارند. این مراسم با پذیرایی از عزاداران با خرما، چای و شیر نذری همراه است.
چهل منبران در لاهیجان
آیین «چهل منبران» از رسوم قدیمی شب عاشورا در لاهیجان است. مردم در ۴۰ خانه شمع روشن می‌کنند و با برداشتن دانه‌های برنج نذری، به نیت برکت و استجابت دعا مراسم را ادامه می‌دهند.
علم‌واچینی
این آیین در روز عاشورا یا سوم شهادت امام حسین (ع) برگزار می‌شود. در این مراسم، پارچه‌های بسته شده بر علم باز و علم در پارچه‌ای پیچیده و درون خمره‌ای نگهداری می‌شود.
کرب‌زنی در لاهیجان
کرب‌زنی از رسوم ویژه لاهیجان است که در شب هشتم و روز عاشورا با حرکات موزون و ابزار چوبی اجرا می‌شود و یادگار عزاداری‌های سنتی کربلا در این شهر است.
کرنانوازی در آستانه‌اشرفیه و رحیم‌آباد
کرنانوازی از دیگر آیین‌های خاص محرم در گیلان است که در آستانه‌اشرفیه، رحیم‌آباد و واجارگاه برگزار می‌شود و گروه‌های کرنانواز، با سازهای بلند کرنا، نوای عزا را در شهر و روستا می‌نوازند.
لال‌پله؛ آیین سکوت نذر و نیاز
در این مراسم، زنان با نقاب و چادر سیاه بدون گفتگو به خانه‌های دارای غذای نذری می‌روند و صاحب‌خانه در سکوت، ظرف آنان را پر می‌کند.
خیمه‌سوزان و نماز ظهر عاشورا
روز عاشورا در گیلان با آیین خیمه‌سوزان و اقامه نماز ظهر عاشورا همراه است. خیمه‌ها به نشانه خیمه‌های اهل‌بیت در کربلا به آتش کشیده می‌شوند و یاد مظلومیت امام حسین (ع) و یارانش زنده می‌شود.
شام غریبان
شام غریبان از مهم‌ترین آیین‌های عزاداری گیلان در شب عاشورا است. عزاداران با دسته‌های سینه‌زنی و شمع‌های روشن، در کوچه‌ها و خیابان‌ها حرکت کرده و با نوحه‌خوانی، شام غریبان اهل‌بیت (ع) را زنده نگه می‌دارند.
تعزیه‌خوانی؛ بازنمایی حماسه عاشورا
تعزیه در بسیاری از شهرها و روستاهای گیلان به‌ویژه در آستانه‌اشرفیه و ضیابر برگزار می‌شود. تعزیه ضیابر با قدمتی چندصدساله در فهرست آثار ملی ثبت شده و همچنان با شکوه اجرا می‌شود.
آیین‌های محرم در گیلان، هر یک برگی از تاریخ پرشکوه این خطه است؛ آیین‌هایی که در گذر زمان، نه‌تنها فراموش نشده‌اند، بلکه همچون ریشه‌های استوار، فرهنگ و ایمان مردم این دیار را به عاشورا پیوند زده‌اند.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید