بحران مزمن پسماند در گیلان، همچنان بی‌درمان مانده است؛ نه دفن‌گاه‌های استاندارد به سرانجام رسیده‌اند و نه زباله‌سوزی که وعده تولید برق می‌داد به بهره‌برداری رسیده است. در این میان، دو روستای سالکده و لسکوکلایه در کیاشهر با ابتکاری محلی، تلاش کرده‌اند مسیر تازه‌ای برای مدیریت زباله‌های روستایی بیابند؛ تلاشی که شاید سرآغازی برای درمان ابرچالش زیست‌محیطی شمال کشور باشد.
به گزارش رویداد شمال ؛ بحران مدیریت پسماند در گیلان سال‌هاست به زخمی مزمن بدل شده؛ زخمی که با رهاسازی زباله‌ها در حاشیه روستاها، آتش‌سوزی‌های غیراصولی، آلودگی آب‌های سطحی و روان‌آب‌ها، هر روز عمیق‌تر می‌شود. بسیاری از دهیاران و روستاییان، چاره‌ای جز رها کردن پسماند در ورودی روستاها و نزدیک زمین‌های کشاورزی ندارند، اقدامی که سلامت خاک و منابع آب را تهدید می‌کند.
در شهرهای کوچک و بزرگ نیز وضعیت چندان بهتر نیست؛ دفن‌گاه‌های غیر استاندارد، انباشت زباله و شیرابه‌های سمی، چالش‌های روزمره مدیریت شهری را دوچندان کرده است.
ده سال وعده، یک پروژه نیمه‌کاره
در طول سال‌های گذشته طرح‌های گوناگونی برای ساماندهی پسماند گیلان مطرح شده اما هیچ‌یک به نتیجه نرسیده است. زباله‌سوز رشت که قرار بود با سوزاندن پسماند، برق تولید کند، پس از حدود ده سال هنوز نیمه‌کاره و بلاتکلیف باقی مانده است. آموزش‌های مردمی و فرهنگ‌سازی نیز، بنا به اذعان کارشناسان، به‌طور گسترده و اثربخش اجرا نشده است.
ابتکار روستایی برای مقابله با بحران در کیاشهر
در چنین شرایطی، دو روستای «سالکده» و «لسکوکلایه» در کیاشهر ، با مشارکت فعالان زیست‌محیطی و حمایت بخشی از خیرین محلی، موفق به راه‌اندازی زباله‌سوزهای کوچک‌مقیاس شده‌اند.
«هادی حق‌شناس»، استاندار گیلان در تشریح این طرح گفت: در این روستاها زباله تر دفن، زباله خشک تفکیک و بخش اندکی از زباله که قابل بازیافت نیست (ریجکت) سوزانده می‌شود. این مدل قرار است برای ۱۱۳ دهستان گیلان توسعه یابد تا معضل پسماند روستایی برطرف شود.
استاندار گیلان در پاسخ به انتقادها درباره نبود استانداردهای زیست‌محیطی در این زباله‌سوزها گفت: ما بین بد و بدتر قرار داریم؛ یا زباله‌ها باید در طبیعت رها و سوزانده شوند یا در این مدل جدید، تفکیک و کنترل‌شده سوزانده می‌شوند. تا زمان دستیابی به روش‌های بهتر، این راه‌حل را ادامه می‌دهیم.
وی افزود: هر زباله‌سوز بین ۳ تا ۵ میلیارد تومان هزینه دارد و بخشی از آن توسط خیرین محلی تأمین می‌شود.
روایت تسهیل‌گر اجتماعی از تجربه سالکده کیاشهر
«حسن نیک‌پی»، تسهیل‌گر اجتماعی و از مجریان این طرح می‌گوید: سال‌ها زباله‌های روستا در زمینی چهار هزار متری کنار شالیزارها انباشته می‌شد و شیرابه‌ها، آب و خاک را آلوده می‌کرد. پس از آموزش عمومی و اجرای طرح تفکیک از مبدا، توانستیم با همکاری مردم زمین را پاکسازی کنیم و نخستین زباله‌سوز بدون دودکش را در فروردین ۱۴۰۱ نصب کنیم.
وی ادامه داد: ۹۰ درصد اهالی زباله‌های خود را در مبدا تفکیک می‌کنند. زباله‌سوز با ظرفیت ۱۵۰ کیلوگرم در هر بار، زباله‌های ریجکتی را در دمای بیش از ۱۰۰۰ درجه می‌سوزاند. خاکستر آن نیز بی‌خطر است و قابلیت استفاده کشاورزی دارد.
نیک‌پی افزود: قیمت نخستین زباله‌سوز در سال ۱۳۹۹ حدود ۶۵۰ میلیون تومان بود اما اکنون برای هر دهستان، بودجه‌ای نزدیک به ۸ میلیارد تومان لازم است. خوشبختانه در لسکوکلایه ۷۰ درصد هزینه‌ها را خود روستاییان پرداخت کردند و استانداری نیز قول مساعدت مالی داده است.
با توجه به اینکه بیش از ۴۰ درصد جمعیت گیلان در روستاها زندگی می‌کنند، کارشناسان معتقدند اگر مدیریت پسماند در این مناطق سامان یابد، بخش بزرگی از بار لندفیل‌های شهری برداشته خواهد شد.
گیلان سال‌هاست با بحران پسماند دست به گریبان است؛ بحرانی که حالا شاید با مشارکت مردم، خیرین و نهادهای محلی، بتوان روزنه‌ای از امید برای حل آن گشود.
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید